سیستم های سرمایشی که در نقاط مختلف ایران مورد استفاده قرار می گیرد به علت تنوع آب و هوایی که در مناطق گوناگون کشور وجود دارد متفاوت است. یکی از انواع وسایل سرمایشی که برای مناطق با آب و هوای گرم و مرطوب بسیار مناسب است کولرگازی می باشد.

کولر گازی نام مصطلح  فارسی است که به کلیۀ دستگاه های شامل چرخه سرمایش مبتنی بر تراکم و انبساط گفته می شود که نام انگلیسی این تجهیزات Air conditioner می باشد. کولرگازی انواع متفاوتی دارد که پیشنهاد می شود قبل از خرید کولرگازی راهنمای خرید را در بلاگ های موجود و مقالاتی که در این زمینه ترتیب داده شده است مطالعه نمایید.

 موضوعاتی که در این مقاله به آنها می پردازیم عبارتند از:

•   معرفی اجزا و قطعات کولرگازی
•   نحوۀ کارکرد کولرگازی در حالت سرمایش و گرمایش
• مزایا و معایب استفاده از کولرهای گازی

معرفی قطعات کولر گازی

به طور کلی کولرهای گازی و اسپلیت ها از دو بخش مکانیکی و الکترونیکی تشکیل می شوند.

 بخش مکانیکی شامل اجزای زیر می شود:

کمپرسور (موتور)، کندانسور (تقطیرکننده)، لوله مویی، اواپراتور (تبخیرکننده)‚ بخش الکترونیکی شامل اجزای زیر می شود:

الکتروموتور فن، برد الکتریکی، فیوز حرارتی اتوماتیک، سنسور تنظیم دما، خازن، تابلو برق

کمپرسور

کمپرسور در واقع قلب سیستم تبرید به حساب می آید که گاز کم فشار را به داخل کشیده، آن را متراکم کرده و فشار آن را افزایش می دهد سپس آن را به سمت کندانسور هدایت می کند.

 کندانسور

مجموعه ای از لوله های مسی و صفحات آلومینیومی مشبک است که در یونیت خارجی کولرگازی قرار می گیرد و وظیفه آن جذب گرمای گاز مبرد (در حالت سرمایش) یا دفع سرمای آن (در حالت گرمایش) و انتقال دادن آن به محیط بیرون است.

البته بعضی از تولیدکنندگان در تولید لوله های کندانسور و اواپراتور، از فلزهای دیگری غیر از مس نیز استفاده می کنند اما در حال حاضر استفاده از لوله های مسی بهترین گزینه است

لوله مویی یا اکسپنشن

وظیفه لوله مویی کاهش فشار ماده مبرد و ایجاد فرصت لازم برای تبخیر آن در بخش اواپراتور می باشد.

اواپراتور

مجموعه ای از لوله های مسی و صفحات آلومینیومی مشبک است که در بخش داخلی دستگاه قرار می گیرد و وظیفه آن خنک سازی هوا (در حالت سرمایش) یا دفع گرما (در حالت گرمایش) است در واقع هوای داخل اتاق

از طریق قسمت بالایی یونیت داخلی کولر، دریافت می شود و به محفظه  اواپراتور وارد شده و در آنجا خنک می شود (در حالت سرمایش) یا گرم می شود (در حالت گرمایش) و سپس از قسمت پایینی یونیت به سمت اتاق هدایت می شود.

الکتروموتور فن 

الکتروموتور وظیفه چرخش و کنترل سرعت پروانه فن را به عهده دارد با حرکت دورانی پروانه در یونیت داخلی کولر گازی (indoor) هوای سرد شده در محفظۀ اواپراتور به داخل اتاق دمیده می شود و در یونیت خارجی (outdoor) گرمای گرفته شده از گاز مبرد توسط لوله های کندانسور به محیط بیرون منتقل می شود. در بیشتر کولرهای پنجره ای پروانه فن اواپراتور (فن ایندور) و فن کندانسور (فن اوتدور) بر روی یک محور قرار دارند و نیروی لازم برای هر دو پروانه توسط یک الکتروموتور فراهم می شود.

برد الکتریکی

این بخش وظیفه صدور فرمان و کنترل عملکرد قسمت های مختلف دستگاه را به عهده دارد.

 فیوز حرارتی اتوماتیک

یک وسیله حفاظتی است که از کمپرسور در برابر نوسانات برق، درجه حرارت بیش از حد و سایر موارد الکتریکی محافظت می کند.

سنسور تنظیم دما کولرگازی

برای تنظیم سرمای مورد نیاز محیط و کنترل برودت استفاده می شود که معمولا روی اواپراتور نصب شده و فرمان قطع و وصل کمپرسور را صادر می کند.

خازن

هدف از بکارگیری این قطعه افزایش گشتاور (عاملی که باعث حرکت دورانی در جسم می شود) هنگام راه اندازی کمپرسور است و معمولا یک خازن نیز برای راه اندازی موتور فن استفاده می شود.

تابلو برق کولرگازی

این قطعه برق مورد نیاز برای بخش های الکتریکی را تأمین می کند.

نحوه عملکرد کولرگازی در حالت سرمایش

کولرگازی سیستمی است که با تبدیل یک مادۀ گازی شکل با ویژگی های خاص به مایع و سپس تبدیل مایع به گاز، گرمای هوا را می گیرد یا به عبارتی سرما تولید می کند. این کار توسط سیکل تبرید انجام می شود که طی آن گاز مبرد (گاز خنک کننده) وارد کمپرسور شده و در آنجا فشرده می شود و به علت تراکم مولکولها به گازی داغ و پر فشار تبدیل می شود؛ سپس این گاز داغ و متراکم وارد کندانسور شده و در آنجا به علت جذب گرمای گاز و انتقال آن به محیط بیرون، چگالیده شده و به حالت مایع تبدیل می شود. این مایع پس از عبور از لوله مویین که وظیفه افت فشار مادۀ مبرد را به عهده دارد، وارد اواپراتور (تبخیر کننده) شده و با جذب گرمای محیط، باعث سرد شدن هوای محیط و لوله های اواپراتور می شود و دوباره به گازی کم فشار تبدیل می شود؛ به این ترتیب با تبخیر ماده مبرد در اواپراتور و مکش مجدد آن توسط کمپرسور این چرخه ادامه می یابد.

در واقع  در این چرخه گاز مبرد با دریافت گرمای محیط (در بخش اواپراتور) از حالت مایع به گاز تبدیل می شود و سپس با پس دادن گرما ( در بخش کندانسور) مجددا به مایع تبدیل می شود؛ نیروی لازم برای چرخش گاز مبرد در این سیستم توسط کمپرسور فراهم می شود.

نحوه عملکرد کولرگازی در حالت گرمایش

در حالت گرمایشی چرخه فوق از طریق یک شیر چهار طرفه تغییر پیدا می کند و با گرم و متراکم شدن گاز مبرد در قسمت کندانسور، این گاز به طور مستقیم به قسمت اواپراتور می رود و در آنجا با از دست دادن گرمای خود باعث گرم شدن لوله های اواپراتور و در نتیجه گرم شدن محیط اطراف می شود.

مزایا و معایب استفاده از کولرگازی

از مزایای استفاده از کولرگازی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کولرهای گازی به دلیل مجهز بودن به فیلترهای مخصوص هوای سالم و تصفیه شده برای شما در محیط خانه یا محل کار ایجاد می کنند.
• با استفاده از کولرهای گازی می توان انتخاب کرد که کدام بخش از محیط خانه خنک شود اتاق ها، سالن پذیرایی یا حتی آشپزخانه، که این قابلیت در مصرف کمتر انرژی برق تأثیر بسزایی دارد.
• کولرهای گازی به سرعت رطوبت و دمای محیط را کاهش می دهند یعنی با فاصله زمانی کمی از روشن شدن کولر شما هوای خنک و مطبوعی را احساس خواهید کرد درصورتیکه در کولرهای آبی این اتفاق دیرتر رخ می دهد.
• امروزه با توجه به بحث کم آبی و ضرورت صرفه جویی در مصرف آب، همچنین به دلیل اینکه وسایل سرمایشی مخصوصا کولرهای آبی باید در بالاترین محل ساختمان قرار گیرند در تابستان با بالارفتن مصرف آب و کاهش فشار آب در طبقات بالای ساختمان، استفاده از کولرهای گازی راه حل مناسبی برای حل این مسئله است.
• در کولرهای گازی به دلیل جدا بودن یونیت خارجی که شامل موتور است از یونیت داخلی و نبود کانال کشی مانند آنچه در کولرهای آبی وجود دارد که سرما و سروصدا را از دریچه به داخل خانه منتقل می کند، این مشکل وجود ندارد و صداهای دیگر آسایش شما را برهم نمی زند.

معایب استفاده از کولرگازی شامل موارد زیر می شود:

•   گران تر بودن قیمت کولرهای گازی نسبت به کولرهای آبی
•   مصرف بالای انرژی برق توسط کولرهای گازی
•   تولید انواع گازهای مضر توسط کولرهای گازی که به لایه اوزون آسیب می زند و آلایندگی محیط زیست مخصوصا در شهرهایی مانند تهران که خود دارای آلایندگی هستند

سخن پایانی

کولرگازی یکی مهمترین و اصلی ترین وسایل هر خانه است که تهویه و سرمایش هوای منزل شما را در روزهای گرم تابستان فراهم می کند. تاکنون کولرهای گازی با انواع قابلیت ها و سیستم های مختلف طراحی و ساخته شده اند که می توانید با توجه به نیاز خود تهیه کنید.

در انتها امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد اگر قصد خرید کولرگازی را دارید با ما در ارتباط باشید.